Woensdag 18 november 2015 was er in Pakhuis Noorderhaven een druk bezocht debat over de toekomst van de Zutphense binnenstad georganiseerd door Architectuurcentrum Rondeel. Kijk hier voor een kort verslag.
Naast enkele verhalen ter inspiratie en ter informatie ook een betoog van wethouder Oege Bosch. Dit betoog betrof vooral een opsomming van projecten die op dit moment in uitvoering zijn en die dus het resultaat zijn van initiatieven en inspanningen van jaren terug. Een visie op de toekomst bleef achterwege.
Heeft Zutphen een nieuwe visie nodig? Zoja, wat is dan de kern van die visie? Wie is verantwoordelijk voor de totstandkoming en de uitvoering van zo´n visie?
Zutphen woonstad
Zutphen is begiftigd met een prachtige historische monumentale binnenstad met onderscheidende winkels en een steeds bredere keur aan goede horeca. Er zijn veel goede voorzieningen op het gebied van zorg, recreatie en sport. Er is een goed en breed aanbod van onderwijs, op hoog niveau en zonder wachtlijsten. Opleidingen op HBO-niveau ontbreken helaas. Er is een redelijk goed cultuuraanbod. Ter vergelijking: de stad Vlaardingen – waar ik oorspronkelijk vandaan kom – met grofweg een vergelijkbaar verzorgingsgebied als Zutphen, heeft het wat voorzieningenniveau veel minder goed voor elkaar.
De bevolking heeft een meer dan gemiddelde interesse in niet-kerkelijke spiritualiteit. Dit uit zich in een breed aanbod van activiteiten op dit gebied, maar ook – zo is herhaaldelijk mijn ervaring – in een aangename aandacht voor de omgeving en de medemens en een prettige energie. De omgeving heeft wat betreft natuur en landschap enorm veel moois te bieden.
Zorgen
Toch komen mij regelmatig zorgen ter oren van ondernemers, instellingen en burgers over de toekomst. Dit heeft dan met name met het draagvlak te maken dat voor al de genoemde voorzieningen nodig is. Dit draagvlak moet worden gevormd door de inwoners van stad en ommeland en door bezoekers: werknemers, toeristen, recreanten en overige bezoekers bijvoorbeeld van festivals. Hoewel het aantal huishoudens nog groeit, daalt het inwonertal de laatste jaren enigszins. Tot op zekere hoogte hangt de ontwikkeling van het inwonertal samen met de hoeveelheid werkgelegenheid. Maar uit onderzoek blijkt dat een goed woonmilieu op zich ook al een factor van belang is (forenzen) en een vestigingsplaatsfactor voor bedrijven kan zijn. Een goed woonmilieu is voorwaarde om hoogopgeleiden aan te trekken.
Wat is een goede stad?
Er zijn enorm veel benaderingen om te bepalen wat een goede stad is. Een eenvoudige maar waardevolle benadering is die van de 8-80 cities. Gil Penalosa uit Canada is de bedenker van het concept van de 8-80 cities. Kort gezegd komt het er op neer dat als een stad goed is ingericht voor elke 8-jarige en voor elke 80-jarige dan is de stad goed en aantrekkelijk voor iedereen. Het gaat hem in eerste instantie om de bruikbaarheid en veiligheid voor voetgangers en fietsers en om openbare plekken die uitnodigen tot verblijven en in beweging komen, maar ook om de juiste voorwaarden voor gemeenschapsvorming, ruimte voor particulier initiatief én stimulering van de lokale economie.
Zutphen bezit deze eigenschappen in ruimte mate niet alleen wat betreft de fysieke openbare ruimte sec in en om de stad, maar ook om onderwijs en zorg en ook om de mentaliteit van aandacht, verantwoordelijkheid en milieubewustzijn. Atelier 3D, het Cleantech Center, het Ecologisch Stadspark Zutphen en de Stadswerkplaats zijn goede voorbeelden van initiatieven die dit kan opleveren.
Bewustwording van de bestaande kwaliteit
Omdat ik van buiten kom – ik ben bijna 9 jaar geleden met mijn gezin vanuit Delft naar Eefde verhuisd – zag ik de kwaliteiten van Zutphen en zijn directe omgeving heel goed en nog steeds voel ik me bevoorrecht hier te wonen.
Gewoonlijk went het alledaagse zeer snel waardoor al die kwaliteiten al snel niet meer opvallen. Het is belangrijk om te (blijven) beseffen hoe goed het leven hier is.
De opbrengsten van de genoemde kwaliteiten als woonstad, zijn niet eenvoudig in geld uit te drukken en betalen zich zelden uit op de heel korte termijn. Toch zijn economen het ondubbelzinnig met elkaar eens. De aantrekkelijkheid van een stad voor buitenstaanders is van groot belang voor de stedelijke economie.
Voor de jaarlijkse Atlas voor Gemeenten berekent Marlet voor ste¬den hun woonaantrekkelijk-heidsindex, samengesteld uit acht factoren, te weten bereikbaarheid van werk, het culturele aanbod, veiligheid, het aandeel koop¬woningen in de woningvoorraad, de nabijheid van natuurgebieden, de aanwezig¬heid van hoger onderwijs, het historische karakter van de stad en de kwaliteit van het culinaire aanbod. De selectie van wegings¬factoren en hun gewicht in de index worden bepaald door een analyse van het feitelijke woon- ¬¬en verhuisgedrag van mensen, en dus niet op basis van – subjectieve– belevingen. Maar beleving zelf speelt wel degelijk een belangrijke rol als het gaat om de aantrekkelijkheid van steden. In de vorm van de weegfactoren horeca, voorzieningen en historische binnen¬stad wordt beleving meetbaar gemaakt. Marlet: “De belevingsfactor ver¬klaart voor zeker 10 procent het verhuis¬gedrag.” Onderscheidend vermogen ten opzichte van de andere steden is natuurlijk fijn, maar niet iedere stad heeft een vanzelf-sprekende eigenheid of kwaliteit die valt uit te buiten. In zo’n geval is het zaak om de concurrentie goed in de gaten te houden en niet in te zetten op dezelfde strategie. Marlet: “In een krimpscenario gaan steden met elkaar concurreren. Inzetten op onder¬scheidend vermogen is dan belangrijk, je moet niet allemaal hetzelfde bieden. Versterk je eigenheid op specifieke aspecten, bijvoorbeeld een bepaalde subcultuur, en profileer die.” Bron.
Uitdragen
Het zijn dus wel degelijk voorzieningen en festiviteiten die mensen van buiten trekken en die voor reclame en bekendheid van Zutphen zorgen. Dan gaat het niet zozeer om het zoveelste popfestival, maar juist om de unieke festivals zoals het Chocoladefestival en het Cellofestival. Deze trekken mensen van verder weg. Poëzie en spiritualiteit lijken mij bij uitstek Zutphense niches die zich voor nieuwe festiviteiten lenen. Dit vraagt om gedreven initiatiefnemers en een gemeente en instanties die willen faciliteren.
Er is behoefte aan een goed (beeld)verhaal, dat ondernemers, burgers, bestuurders en ambtenaren kunnen uitdragen, over alle unieke en niet unieke kwaliteiten van Zutphen en omgeving voor het voetlicht brengt. De kwaliteiten zelf zijn er al. Zutphen biedt een bijzonder aangename woonomgeving, waar beleidsmakers van elders jaloers op kunnen zijn.
Ik ben bijna dagelijks blij met onze beslissing de Randstad in te ruilen voor de omgeving Zutphen.
En elke keer als ik me in dat haastige mierennest begeef, begrijp ik de aantrekkingskracht van de Randstad alleen vanuit het perspectief van een 18-jarige, niet vanuit het perspectief van 30’ers met jonge kinderen. Dit is natuurlijk een persoonlijke ervaring, maar er zijn er zeker veel meer die dit zo zouden kunnen ervaren. Maar mensen zullen eerst bekend moeten raken met het idee dat er een keuze bestaat, alvorens ze kunnen kiezen. Daarom vertel ik aan iedereen hoe fijn het hier is en hoe geweldig onze verhuizing heeft uitgepakt. Ik ben hierbij niet afhankelijk van (on)mogelijkheden van de gemeente. Ik maak gewoon reclame. Zo af en toe verwelkomen we hier dan ook oude bekenden.